Ugoda sandomierska wzmocniła pozycję protestantów wobec katolicyzmu

Ugoda sandomierska wzmocniła pozycję protestantów wobec katolicyzm u . Wprawdzie nie powiodła się polityka społeczna, zalecana na jednym z najbliższych wspólnych synodów, w 1573 r
, który dla pozyskania chłopstwa wzywał do niepowiększania pańszczyzny i zahamowania dalszego ciemiężenia poddanych, lecz sukcesem skończyły się zabiegi o zapewnienie swobody i tolerancji religijnej. Zawiązując na sejmie konwokacyjnym 1573 r. generalną konfederację warszawską szlachta zagwarantowała sobie m.in. wieczny pokój między różniącymi się w wierze. Oznaczało to, że wszelkie spory religijne powinny być rozwiązywane w drodze pokojowej, że każdy szlachcic ma swobodę wyznawania religii. Ta tolerancja religijna, rzadkie zjawisko w podzielonej na zwalczające się obozy religijne ówczesnej Europie, objęła wszystkie wyznania, łącznie z braćmi polskimi. Protestanci mieli odtąd zapewnioną swobodę działania w zakresie spraw religijnych i w życiu politycznym. Nie oznaczała wszakże całkowitej wolności sumienia z prawem do odrzucania wszelkiej wiary. Ateizm, jak w całej Europie, był surowo karany.